Malını peşin satan ve hiç stok taşımayan ve hatta borcu olmayan şirketlerde çalışmıyorsanız, veya böyle bir işiniz yoksa ne yapıyorsanız yapın, işiniz stresli olacaktır. (Endişeli olmayı hayat tarzı haline getirmiş olanlardan biri olmadığınızı umarım.)
Enflasyonun yüksek ve belirsiz olduğu ülkelerde parayı mala yatırarak kar etme güdüsü tavan yapar. Yüksek stoklar yapılır, bu da bahsettiğim iş stresine bir de ticari stres ekler. Gayrımenkul işinde de olsanız madencilik işinde de olsanız çok mal çok stres demektir.
Ticarette alınan risk nedeniyle aşırı stres hissedildiğinde bu genelde alınan riskin aşırı olduğu anlamına gelir.
Ben bu gibi durumlarda “titre ve kendine dön” talimatı gereği riski ufaltmanın yani stokları azaltmanın, yatırımları azaltmanın, varsa borcu azaltmanın stresi anında düşürdüğünü bizzat yaşadım. Tavsiye ederim.
Aşırı yüksek maddi risk almasanız dahi ticaret yine de sizde aşırı strese yol açabilir. Bunun nedeni ise yaptığınız işten çok emin olmadan risk almaktır. Bazen bu acemisi olunan bir konuda olabilir, teknik olarak uzmanı olsanız dahi sonuçları tam bilinemeyen bir ticaret veya her şey yolunda gitse dahi getirisi düşük olacak bir ticaret olabilir.
Bilmediğiniz alanlarda veya öngörülmesi zor durumlarda bir maceraya girmek için içinizde dayanılmaz bir arzu duyduğunuzda, tavsiyem; riski küçük tutmanız.
Uykunuzu kaçıran riski almayın.
Siz neler düşünüyorsunuz?
Kategori: Yönetim ve Yöneticiler
Kahramanı ölünce hikaye biter mi?
Uzun yıllar beraber çalıştığım arkadaşlarım benden duymaktan bıkmışlardır “hayatta başarılı günler hep olur, başarılı 10 yıl çok olmaz, bir gün başarılı yönetici çok olur, 10 yıl başarılı yönetici çok çıkmaz.”
Bir başarının ardında da, olumsuz sonuçların ardında da illaki birilerinin adı, siması, gölgesi olur. 1993’de Harvard Business School’dan hocamız Colyer Crum bize bunun “neden değil sonuç olduğunu” anlattığında fena afallamıştım. O günden beri başarı veya başarısızlık ile beraber birilerinin ismi anıldığında hep şüphe ile yaklaşırım. İş hayatında da siyasette de.
Bir amaç için çalıştığına inanan, bir hikayesi olan şirketler uzun süreli başarılı olur, amacı olmayan veya kalmayan kurumlar ise sonbahar yapraklarına döner. Siyasette de farklı değildir.
Amacın illa ki dünyayı kurtarmak veya Ortadoğu’ya barış getirmek olması gerekmiyor. Yeteri kadar büyük sayıda insan için önemli olan bir sorunu çözmek, onları hayatlarını kolaylaştırmak, basitleştirmek de süper bir amaçtır. Hangi sektörde olursa olsun, hangi ülkede olursa olsun.
Böyle bir amaçla yola çıkmış, hikayesi devam eden şirketler iyi insanları bir araya getirebilir ve uzun yıllar bir arada tutar. Bu insanlar ürünleri geliştirir, müşterinin gönlünü kazanır, süreçleri kurar ve işletir.
Kişiler değişse de hikaye devam eder.
“Zamanında başarılı bilinen yöneticiler mezarlığı” hikayesi biten şirketlerin yöneticileri ve bu şirketlerin yokuş aşağı inişinde para veya güç için geçen yöneticilerle doludur.
Size tanıdık geldi mi?
Siz ne düşünüyorsunuz?
Soru kolay, cevabı zor.
2022’de 8 farklı şirket patronu ve ailelerinden işe ilgi duyan yeni nesil ile ayrı ayrı bir dizi toplantı yapma fırsatım oldu.
Patronlar genelde yüksek enflasyon, durgunluk ve seçim döneminde alınabilecek karar alternatiflerini sorguladılar. İlginç sorular daha ziyade yeni nesilden geldi.
Bu tür ufuk turu toplantılarında yüzeyin altındaki konuları deşmek için patronlara bir çok soru sorarım. Klasik ve en sevilmeyen sorularımdan biri “3 sene sonra şirketinizin cenazesini kaldırıyor olsak, bu neden olmuş olabilir? “ dir. Bu soruya herkes katılımda bulunduktan sonra beni davet eden patronun kızlarından biri şu soruyu sordu.
“Peki sizce şirketimiz bir gün batarsa neden batacak?”
Cevabımı paylaşmak isterim. Belki işinize yarar. (Daha önce blog’da da yazmıştım hatırlayanlar için tekrar olacak kusura bakmayın.)
“Şirketler aniden, kimse ne olduğunu anlamadan değil, göz göre göre batıyorlar.
Borç sarmalına girdikleri için batmıyorlar, işlerini iyi yapmadıkları için borç sarmalına giriyorlar ve onun dayanılmaz ağırlığı ile batıyorlar.
Müşteriyi unuttukları için batıyorlar.
Sürdürülebilir yapılar kurmadıkları, kanı tazelemedikleri, süreçleri sürekli yeniden, sıfırdan tasarlamadıkları için batıyorlar.
Cesaretlerini, dürüstlüklerini ve sorumluluk duygularını yitirdikleri için, eleştiriye, yeniliğe, değişime açık olmadıkları için batıyorlar.”
….
Bu tür ortamlarda en sevilen sorum şudur:
“3 sene sonra burada şirket merkezimizde büyük bir kutlama yapıyor olsak, hangi nedenle toplanmış, neyi kutluyor olabiliriz?”
Aile şirketlerinde geniş katılımlı toplantılarda kutlamanın olası nedenleri olarak genelde şöyle bir sıralama gördüm bugüne kadar.
1. Şirketin halka açılmasını kutluyor olabiliriz.
2. Şirketi yabancı yatırımcıya satmış, çakmış-çıkmış olabiliriz.
3. Birinci nesil emekli olmaya karar vermiş olabilir.
Bana da sorarlar “siz neyi kutlamamızı isterdiniz” diye?
Cevabım yıllar içinde şuraya evrildi.
“Müşterilerin diğer müşterilere hararetle tavsiye ettiği ve çalışanların da “başka yerde çalışmak istemezdim” dediği şirket olmayı kutluyor olabilirsek, böyle bir şirketin ileride halk açılması da yabancı yatırımcı alması da, vizyoner-cesur profesyonelleri cezbedip patronlarını emekli etmesi de kolay olur.
….
Son sorum biraz zorlayıcıdır.
“Şirketimiz pazarının lideri ve sizler de bu şirketin kurucuları ve yöneticilerisiniz. Bir an için kendinizi rakibinizin, onların patronları ve yöneticilerinin yerine koyun. Pazarda bizi, lideri geçmek hatta pazardan silmek için ne yapardınız?”
Bu soruya çok ilginç cevaplar verilebiliyor bazıları edep ve etik sınırları zorlayan. Bazen de hiç cevap alamıyorum, çünkü sektördeki rakiplerini bu soruya cevap verecek kadar yakından tanımıyor olabiliyorlar. Cevapları veya sessizliği ile beni en çok şaşırtan soru olmuştur zaman içinde.
Siz ne cevaplar verdiniz?
Dünyanın İşi 